Ρετρό κλώνοι: κάθε έκδοση του Ντι εν Ντι σε διαρκή κυκλοφορία

Δύο πολύ ενδιαφέροντα άρθρα που διάβασα πρόσφατα με παρεκτρέπουν για άλλη μια φορά. Οι υποσχέσεις θα τηρηθούν στο μέλλον, σήμερα όμως θα μιλήσουμε για κάτι άλλο.

Οι περισσότεροι εξ ημών ξεκινήσαμε από το παιχνίδι που δημιούργησε την ενασχόλησή μας, το Ντάντζεονς εντ Ντράγκονς. Λογικό. Το Ντι εν Ντι ήταν πάντα η ναυαρχίδα της ενασχόλησής μας, μακράν το εμπορικότερο και πλέον προβεβλημένο παιχνίδι ρόλων. Αποτέλεσμα δε της ίδιας του της επιτυχίας ήταν η επανέκδοσή του με νέους κανόνες. Αρχική έκδοση το 1974, βασική έκδοση το 1977, Αντβάνσντ Ντι εν Ντι το 1978 (με το βασικό Ντι εν Ντι να παραμένει με άλλους κανόνες). Το 1989 είδαμε την δεύτερη έκδοση του Αντβάνσντ Ντι εν Ντι και το 2000 την τρίτη, ενώ ο προσδιορισμός ‘αντβάνσντ’ διαγράφτηκε. Το 2003 η τρίτη έκδοση ενημερώθηκε σε 3,5 ενώ από τον Ιούνιο του 2008 το παιχνίδι βρίσκεται στην τέταρτη έκδοσή του.

Μεγάλος όγκος υλικού, πολλοί και διαφορετικοί κανόνες για όλες (ή σχεδόν όλες) τις προτιμήσεις. Μαζί και ο ενθουσιασμός για τις καινούργιες εκδόσεις (‘η καλύτερη έκδοση που γράφτηκε ποτέ!’), η απογοήτευση (‘παιχνίδια για μικρά παιδιά, φτου τους’), οι αντιδικίες (‘όταν ξεκινήσαμε εμείς ρε δεν ήταν σαν κακό βιντεοπαίχνιδο’, ‘μα τι λες, οι κανόνες σας δεν βγάζανε καν νόημα’) και μία λογική μιζέριας στη βάση του ‘γιατί χρειάζεται να βγαίνουν καινούργιες εκδόσεις; Μια χαρά ήταν οι παλιές’.

Δεν θα υπεισέλθω εδώ στα οικονομικά των παιχνιδιών ρόλων, για άλλη μια φορά επιφυλασσόμαστε για το μέλλον. Όσον αφορά ωστόσο το να παίζουμε κάτι που μας αρέσει και το οποίο υποστηρίζεται, δεν χρειάζεται ούτε μιζέρια, ούτε απαισιοδοξία, ούτε αντιδικία. Γιατί υπάρχουν οι ρετρό κλώνοι.

Όπως υπονοεί το όνομά του, ρετρό κλώνος είναι μια προϋπάρχουσα έκδοση του Ντι εν Ντι με άλλο όνομα. Και είναι καθόλα νόμιμος.

Καταρχήν, δεν είναι δυνατόν να υπάρξει δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των κανόνων ενός παιχνιδιού (ως γενική αρχή σε Ευρώπη και Αμερική, και πάντα με ορισμένες διαφορές). Δικαίωμα μπορεί να υπάρξει επί της καλλιτεχνικής απεικόνισης των κανόνων ενός παιχνιδιού. Τουτέστιν, το πώς αυτοί περιγράφονται και ποια είναι η συγκεκριμένη ορολογία που χρησιμοποιούν. Χρησιμοποιώντας τον αντίστροφο σχεδιασμό επί της αρχής αυτής, είναι δυνατόν να παραχθεί ένα καινούργιο παιχνίδι με πανομοιότυπους κανόνες με προϋπάρχον παιχνίδι, στο οποίο (νέο παιχνίδι) ωστόσο οι κανόνες παρουσιάζονται χωρίς να παραβιάζουν την καλλιτεχνική απεικόνιση του πρώτου.

Κατά δεύτερον, κι εδώ είναι είναι η ουσία του πράγματος, η Γουίζαρντς οφ δε Κόουστ, η ιδιοκτήτρια εταιρία του Ντι εν Ντι, εξέδωσε κατά τη διάρκεια της τρίτης έκδοσης ένα έγγραφο με τίτλο Έγγραφο Αναφοράς Συστήματος (ΕΑΣ) υπό την ομπρέλα μιας άδειας με το όνομα Άδεια Ανοιχτού Παιχνιδιού (ΑΑΠ). Η άδεια αυτή επιτρέπει σε οποιονδήποτε να χρησιμοποιήσει όχι μόνο τους κανόνες, αλλά και την ορολογία του ΕΑΣ στα δικά του παιχνίδια και βοηθήματα, υπό την προϋπόθεση ότι αυτά εκδίδονται υπό την ομπρέλα της ΑΑΠ.

Κατά συνέπεια μια εταιρία μπορεί νόμιμα να εκδώσει ένα παιχνίδι που συνδυάζει τους γνωστούς κανόνες μίας από τις εκδόσεις του Ντι εν Ντι με την ίδια την ορολογία που το ίδιο το Ντι εν Ντι χρησιμοποιεί.

Αυτή τη στιγμή κυκλοφορούν στην αγορά δεκάδες παιχνίδια τα οποία είναι ενημερωμένα, υποστηρίζονται και συνεχίζουν επάξια στα βήματα κάποιας από τις εκδόσεις που δεν βρίσκονται πλέον σε κυκλοφορία. Δεν χρειάζεται κανείς να ξοδέψει τα λεφτά του στο ήμπεϋ σε προϊόντα μηδενικής υποστήριξης και αμφίβολης αντοχής – εκτός κι αν τα συλλέγει. Δεν τα χρειάζεται πάντως για να παίξει. Γιατί από παιχνίδια, ουκ ολίγα.

Για την αρχική έκδοση του Ντι εν Ντι, η οποία δεν γνωρίζω πόσο διαδόθηκε στην Ελλάδα, μια πρώτη γρήγορη αναζήτηση δίνει μεταξύ άλλων το Λάμπυρινθ Λορντ, το Σορντς εντ Γουίζαρντρυ, το το Νταρκ Ντάντζεονς, το Ολντ Σκουλ Χακ, το Μπέιζικ Φάντασυ Ρωλ Πλέηινγκ Γκέημ. Όλα αυτά τα παιχνίδια υπάρχουν νόμιμα και δωρεάν σε ηλεκτρονική μορφή. Ωστόσο μπορεί κάνείς να αγοράσει την έντυπη έκδοση ενισχύοντας τους δημιουργούς τους και επιβραβεύοντας το μεράκι τους.

Για το Αντβάνσντ Ντι εν Ντι το Όσρικ και το Καστλς εντ Κρουσέιντς είναι οι πιο διαδεδομένες λύσεις. Το Όσρικ (από τα αρχικά του στα αγγλικά ‘Συλλογή Αναφοράς και Ευρετηρίου Παλαιάς Σχολής’) είναι εντελώς δωρεάν και υποστηρίζεται από δεκάδες περιπέτειες. Το Καστλς είναι η 1η έκδοση όπως θα ήταν αν κάποιος την επανεξέδιδε με κανόνες 3ης έκδοσης, είναι δε συμβατό με το υλικό και από τις υπόλοιπες εκδόσεις του Ντι εν Ντι.

Για τη δεύτερη έκδοση του Έι Ντι εν Ντι από την οποία ξεκίνησα κι εγώ, το Γκολντ εντ Γκλόρυ είναι υπό κατασκευή (και οι δεσμοί του δεν λειτουργούν), ενώ το Μυθ εντ Μάτζικ αποτελεί ενημερωμένη έκδοση. Ωστόσο εγγύτερο ή φυσιολογική εξέλική του, αν προτιμάτε, θεωρώ το Χακμάστερ, το οποίο από λίγους πλέον λογίζεται ως κλώνος. Η τελευταία έκδοσή του έχει απομακρυνθεί αισθητά από τη δεύτερη έκδοση, ενώ η προηγούμενη, με την άδεια και τις ευλογίες της Γουίζαρντς, έτεινε εν μέρει στην παρωδία.

Η εγκατάλειψη της έκδοσης τρία (ή τρισήμισυ, αναλόγως της οπτικής) από την Γουίζαρντς δεν σημαίνει ότι οι κανόνες αυτούσιοι δεν υπάρχουν. Το ΕΑΣ είναι διαθέσιμο στο διαδίκτυο δωρεάν. Αν ωστόσο κάποιος προτιμάει και μια νέα καλλιτεχνική απεικόνιση, το
Πάθφάιντερ ίσως είναι της επιλογής του. Έκδοση της Πάιζο (με το όνομά της να είναι η προφανής μεταγραφή και φθορά, λόγω αμερικανικής προφοράς, του δικού μας ‘παίζω’), το Πάθφάιντερ έχει διατηρήσει μια ανέλπιστη δυναμική και μεγάλο μέρος της αγοράς – κανένα αντίπαλο δέος του Ντι εν Ντι δεν κατάφερε να αποσπάσει μεγαλύτερο. Αν από την άλλη οι μεγάλες εταιρίες προκαλούν απέχθεια, μια επιλογή για στιβαρή, διορθωμένη έκδοση 3,5 είναι το Τρέιλμπλέιζερ.

Τα παιχνίδια που ανέφερα δεν είναι τα μόνα. Αυτός ο κατάλογος (στα αγγλικά) αναφέρει ακόμη περισσότερα. Το συμπέρασμα ωστόσο είναι ότι όποιος θέλει να δοκιμάσει παλιότερη πλην όμως ενημερωμένη κι υποστηριζόμενη έκδοση του Ντι εν Ντι, μπορεί να το κάνει εύκολα και χωρίς μεγάλα έξοδα, αν όχι δωρεάν.

Γιατί να δυσανασχετούμε ή να διαμαρτυρόμαστε όταν υπάρχουν επιλογές; Ας παίξουμε.